Traân troïng giôùi thieäu

TIEÁNG LOØNG CUÛA NGUYEÃN DU
Khaûo luaän cuûa MAI HIEÀN LÖÔNG

---

Tröôùc heát, taùc giaû ñöa ra nhöõng choã vuïng veà cuûa Toá Nhö tieân sinh trong Truyeän Kieàu:

1- Thuùy Kieàu ñöôïc Nguyeãn Du moâ taû laø "töôøng ñoâng ong böôùm ñi veà maëc ai" theá maø khi cha meï vaéng nhaø, naøng laïi: "Cöûa ngoaøi voäi ruõ reøm the, Xaêm xaêm baêng loái vöôøn khuya moät mình" ñeå ñeán vôùi Kim Troïng thaâu ñeâm suoát saùng. Ngoøai ra Toá Nhö coøn bieän hoä cho Thuùy Kieàu raèng "Vì hoa neân phaûi ñaùnh ñöôøng tìm hoa"! Thieát nghó ñieàu naøy khoù coù theå xaõy ra trong moät gia ñình coù giaùo duïc nhö vaäy.

2- Nhaân vaät Vöông Quan chæ laø moät thö sinh chöa ñeán tuoåi daäy thì, theá maø laïi hieåu roõ tieåu söû naøng ca kyõ Ñaïm Tieân?

3- Thuùc sinh laø reå cuûa quan Laïi Boä thöôïng thö laïi khoâng ôû chung vôùi vôï maø laïi theo cha ñi laäp cöûa haøng buoân baùn, ñeå roài ñi giao du vôùi gaùi laàu xanh khieán cha ruoät phaûi ñi caùo quan. Quan tri phuû khi xöû aùn laïi töï tieän keát ñoâi Thuùc Kyø Taâm vaø Thuùy Kieàu. Ñieàu naøy khoù coù theå xaõy ra döôùi thôøi phong kieán. Neân nhôù Laïi Boä thöôïng thö laø caáp treân cuûa caùc quan laïi ngaøy tröôùc.

4- Tieàn Ñöôøng laø con soâng lôùn theá maø Giaùc Duyeân chæ möôùn hai ngö phuû keát chaøi keùo löôùi ñeå chôø cöùu Thuùy Kieàu!

5- Hoaïn Thö laø con quan Laïi Boä thöôïng thö, theá maø Töø Haûi baét moät caùch deã daøng!

6- Thuùy Kieàu khi xöû toäi nhöõng ngöôøi ñaõ laøm khoå naøng, lieät Hoaïn Thö vaøo haøng "chính danh thuû phaïm" nhöng laïi tha trong khi ñoù laïi gieát nhöõng toäi phaïm thöù yeáu.

Coù theå noùi taùc phaåm Ñoaïn Tröôøng Taân Thanh daãy ñaày nhöõng choã khieám khuyeát raát laø sô ñaúng. Mai Hieàn Löông ñaõ ñem nhöõng kinh nghieäm trong thieàn cuûa nhaø Phaät ñeå phôi baøy choã duïng taâm cuûa Nguyeãn Du trong Truyeän Kieàu. Ngöôøi xöa gôûi gaám tö töôûng nhaø Phaät qua nhaân vaät Teà Thieân ñaïi thaùnh, nay taùc giaû Mai Hieàn Löông nhìn ra taâm töôûng con ngöôøi qua giai nhaân Thuùy Kieàu. Theo Mai Hieàn Löông, Ñoaïn Tröôøng Taân Thanh dieãn taû tieán trình tu taâm cuûa moät haønh giaû tu thieàn. Möôøi laêm naêm tröôøng laän ñaän cuûa Thuùy Kieàu laø giai ñoaïn tu taäp cuûa ngöôøi Phaät töû quyeát taâm tìm caàu con ñöôøng giaûi thoaùt trong nhaø Phaät.

Tieáng Loøng Cuûa Nguyeãn Du laø taùc phaåm ñaàu tieân trong vaên hoïc Vieät Nam nhìn tö töôûng cuûa Toá Nhö qua laêng kính Phaät giaùo. Ngöôøi muoán tìm hieåu ñaïo Phaät neân ñoïc Tieáng Loøng Cuûa Nguyeãn Du. Ngöôøi muoán tìm hieåu taâm söï ñích thöïc cuûa Nguyeãn Du neân ñoïc Mai Hieàn Löông.

Theá Kyû 21 soá 99, thaùng 7-97 vieát veà Tieáng Loøng Cuûa Nguyeãn Du:

"Ñaây coù leõ laø cuoán khaûo luaän ñaàu tieân veà Truyeän Kieàu theo moät cung caùch khaùc haún töø tröôùc ñeán nay, khaûo luaän hoaøn toaøn döïa treân aùnh saùng cuûa ñaïo Phaät. Taùc giaû nhaän thaáy raèng "moät kho taøng Phaät phaùp naèm ngay beân sau aùng vaên tuyeät vôøi", vaø ñeà nghò chuùng ta neân taïm thôøi gaùc boû nhöõng thieân kieán coù töø tröôùc veà truyeän Kieàu ñeå ñi vaøo taùc phaåm baèng moät con ñöôøng khaùc, vôùi caùi nhìn khaùc, noùi chung laø taïo ra moät theá giôùi môùi khoâng moät chuùt naøo gioáng vôùi truyeän Kieàu truyeàn thoáng. Ñoù laø theá giôùi trong ñoù moãi nhaân vaät cuûa truyeän Kieàu laø töôïng tröng cho moät yù nieäm cuûa ñaïo gioáng nhö loái hieåu truyeän Taây Du, moãi nhaân vaät Tam Taïng, Toân Haønh Giaû, Trö Baùt Giôùi… laø töôïng tröng cho moät tính chaát, moät taùnh yù cuûa con ngöôøi. Thuùy Kieàu khoâng coøn laø moät coâ gaùi trôøi baét khoå maø chính thò laø "yù nieäm" cuûa moät haønh giaû tu thieàn, moãi laàn rôi vaøo caïm baåy laø moät laàn yù nieäm cuûa haønh giaû laïi ñöôïc trui reøn trong Phaät phaùp.

Chuyeån toaøn boä taùc phaåm ñoà soä cuûa Nguyeãn Du qua moät theá giôùi khaùc nhö theá khoâng phaûi laø chuyeän deã.

Ñieàu kieän ñaàu tieân laø taùc giaû phaûi raát uyeân thaâm Phaät hoïc. Ñieàu naøy loä raát roõ trong taùc phaåm. Taùc giaû laïi coù taøi trình baøy nhöõng vaán ñeà raát khoù cuûa Phaät giaùo baèng moät loâái vieát môùi, giaûn dò, trong saùng, ñaày hình töôïng. Chöa noùi ñeán truyeän Kieàu, chæ ôû phöông dieän tìm hieåu veà ñaïo Phaät thì ñaây ñaõ laø moät taäp vaên coù giaù trò. Laâu nay truyeän Kieàu ñaõ quen ñöôïc moïi ngöôøi thöôûng thöùc vaø tìm hieåu nhö moät tieåu thuyeát baèng thô, vôùi caùc dieãn bieán cuûa caùc nhaân vaät vaø xaõ hoäi, dó nhieân trong ñoù coù chöùa ñöïng moät soá tö töôûng cuûa caùc neàn ñaïo hoïc Ñoâng phöông. Nay thaät khoâng deã cho ngöôøi ñoïc ñoät ngoät döùt boû caùc yù nieäm cuõ cuûa taùc phaåm ñeå nhìn theo moät loái hoaøn toaøn môùi. Nhöng ñaây cuõng chính laø moät ñieàu thích thuù, gioáng nhu ñöôïc thaùm hieâåm vaøo moät vuøng ñaát môùi laï vôùi nhöõng höông saéc ñaëc bieät maø hoài naøo tôùi giôø chöa ñöôïc bieát."