II. GÔÏI YÙ TRÖÔÙC KHI VAØO LUAÄN
Truyeän Coâ Gaùi Ñoà Long goàm saùu quyeån, moãi quyeån khoaûng hôn 300 trang. Truyeän ñöôïc caáu taïo vôùi moái thaâm thuø oan traùi loàng trong boái caûnh daân toäc Haùn ñang ñaùnh ñuoåi quaân Moâng Coå ñeå khoâi phuïc laïi giang sôn. Thieân taøi Kim Dung ñaõ khieán ñoäc giaû say söa theo doõi nhöõng cuoäc quyeát ñaáu soáng maùi, nhöõng pha gay caán uù tim. Ñaëc bieät, cuoäc tình eùo le, ngang traùi nhöng raát laõng maïn giöõa naøng quaän chuùa Moâng Coå vôùi ngöôøi anh huøng treû tuoåi, taøi ba vaø ñöùc ñoä thuoäc gioøng Haùn toäc ñaõ khieán ñoäc giaû phaân vaân khoâng bieát taùc giaû seõ giaûi quyeát sao cho thuaän hôïp ñoâi ñöôøng.
Coù maáy ai nghó raèng Kim Dung ñaõ loàng beân sau coát truyeän gay caán naøy cuoäc haønh trình cam go cuûa moät haønh giaû tu thieàn teân Taï Toán. Thaät vaäy, trong khi Nguyeãn Du ñaõ kheùo leùo nguïy trang söï caàn khoå tu haønh cuûa ngöôøi Phaät töû hoï Vöông qua cuoäc ñôøi troâi noåi, truaân chuyeân cuûa Thuùy Kieàu thì Kim Dung tieân sinh laïi döïng leân cuoäc tình ngang traùi giöõa Tröông Thuùy Sôn, Haân Toá Toá vaø cuoäc ñôøi laên loùc ñaày choâng gai cuûa Voâ Kî ñeå dieãn taû nhöõng chuyeån bieán trong noäi taâm cuûa haønh giaû Taï Toán.
Do ñoù, trong Coâ Gaùi Ñoà Long, taát caû nhaân vaät ñeàu laø töôïng tröng cho nhöõng yù nieäm cuûa moät ngöôøi Phaät töû treân con ñöôøng tu taäp. Thaønh Khoân chính laø lyù trí cuûa Taï Toán khi chöa vaøo ñaïo. Theo vaên töï, Thaønh Khoân coù nghóa laø söï khoân ngoan thaønh thuïc, ñaây coù nghóa laø söï saùng suoát cuûa con ngöôøi. Haønh giaû Taï Toán saùng suoát caét ñöùt moïi lieân heä tình caûm gia ñình ñeå tìm caàu con ñöôøng giaûi thoaùt maø nhaø Phaät thöôøng goïi laø ly gia caét aùi, ñöôïc trình dieãn trong hoaït caûnh Thaønh Khoân gieát vôï con cuûa Taï Toán. Saép xeáp Taï Toán laø ñeä töû cuûa Thaønh Khoân laø Kim Dung aùm chæ con ngöôøi phaøm phu Taï Toán, trong sinh hoaït haøng ngaøy luoân luoân ñöôïc chæ ñaïo bôûi lyù trí cuûa chính mình, vì nhaân vaät Thaønh Khoân thöïc söï laø töôïng tröng cho lyù trí cuûa con ngöôøi.
Taïo neân thaûm caûnh ñau thöông naøy ñeå cho nhaân vaät Taï Toán, moät con ngöôøi vaên voõ toaøn taøi, coù lyù do ñeå ñi tìm Thaønh Khoân haàu baùo thuø nhaø. Tìm Thaønh Khoân töùc laø ñi tìm caùi trí hueä maø nhaø Phaät goïi laø trí Baùt Nhaõ. Taâm trí con ngöôøi, khi coøn soáng ñôøi theá tuïc, thöôøng suy luaän vaø nöông töïa vaøo nhöõng qui öôùc theá gian ñeå laøm kim chæ nam, leøo laùi caùch soáng sao cho ñöôïc thaêng tieán treân ñöôøng töï lôïi, töï kyû. Sau khi thöïc haønh Phaät phaùp, taâm trí cuûa haønh giaû seõ trôû neân saùng suoát. Baáy giôø moïi sinh hoaït, ñoäng duïng cuûa haønh giaû khoâng coøn bò qui öôùc theá gian troùi buoäc, maø laø öùng xöû tuøy theo caûnh ngoä. Chính caùi lyù trí khi tröôùc giôø ñaây laïi ñöôïc goïi laø trí Baùt Nhaõ.
Ñeå dieãn taû yù naøy, Kim Dung ñaõ thay ñoåi lyù lòch Thaønh Khoân thaønh nhaø sö Vieân Chaân, theo vaên töï coù nghóa laø söï thaät vieân maõn, troøn ñaày. Truy tìm Thaønh Khoân ñeå cuoái cuøng gaëp ñöôïc nhaø sö Vieân Chaân, ñoù coù nghóa ñaây laø taát caû söï thaät maø haønh giaû nghó laø trí hueä cuûa ngöôøi ñaït ñaïo thieàn. Ngöôøi chöùng ngoä ñaïo giaûi thoaùt laø ngöôøi khoâng coøn chaáp giöõ baát cöù gì trong taâm keå caû moïi kieán thöùc theá gian. Theá neân thieàn sö Taï Toán sau khi ngoä ñöôïc söï thaät roát raùo, ñöôïc aån daáu kheùo leùo beân sau hai chöõ VIEÂN CHAÂN, beøn töï huûy voõ coâng ñeå traû laïi aân sö taát caû nhöõng gì laâu nay mình ñaõ hoïc hoûi, huaân taäp. Vì ngoä ñöôïc raèng nhöõng kieán thöùc naøy ñaõ laøm ñieân ñaûo cuoäc ñôøi, cho neân nhaø sö Taï Toán sau khi ruõ boû moïi tri kieán, ñaõ an nhieân vui veû chaáp nhaän moïi nghieäp baùo, ñeán töø thaân nhaân nhöõng ngöôøi ñaõ bò mình gieát haïi khi tröôùc. Hoaït caûnh cuoái cuøng naøy noùi leân ñaày ñuû traïng thaùi chöùng ngoä cuûa haønh giaû. Taï Toán sau khi ñöôïc Ñoä Naïn, Ñoä Kieáp, Ñoä AÙch khai môû, ñaõ böøng ngoä thoát leân: “A, thì ra cuïc cöùt boø cuõng laø khoâng, Taï Toán cuõng laø khoâng!”
Nhöõng cuoäc tranh huøng aùc lieät trong truyeän chæ laø hình aûnh töôïng tröng nhöõng phaán ñaáu quyeát lieät giöõa hai khuynh höôùng; khuynh höôùng chaïy theo thoùi quen cuõ vaø khuynh höôùng ñoái nghòch laïi.
Taâm coù hai traïng thaùi, khi naêng ñoäng, chaïy theo nhöõng ham muoán cuûa xaùc thaân hoaëc bò leä thuoäc vaøo ngoaïi giôùi, ñöôïc nhaø Phaät goïi laø YÙ. Ñoái nghòch vôùi YÙ laø traïng thaùi thanh tònh, an laïc thì goïi laø Taâm. Noùi khaùc, YÙ chính laø luoàng voïng töôûng chi phoái sinh hoaït cuûa con ngöôøi phaøm tuïc. Neân nhôù taâm vaø yù khoâng phaûi laø hai thöïc theå khaùc bieät. Taâm vaø YÙ chæ laø hai traïng thaùi cuûa cuøng moät baûn theå.
Vai troø YÙ ñöôïc Kim Dung giao cho Haân Toá Toá trình dieãn. Tröông Thuùy Sôn cuøng saùnh ñoâi vôùi coâ ñaøo naøy ñeå dieãn taû Taâm. Söï töông phaûn veà taâm taùnh cuõng nhö moân phaùi cuûa hai nhaân vaät naøy laø ñeå noùi leân hai ñaëc tính ñoái nghòch cuûa Taâm vaø YÙ.
* * * Taò Vöông Baøn Ñaûo, Taï Toán vaïch toäi cuûa nhöõng teân voâ loaïi, thuoäc phaùi Haûi Sa, Cöï Kình Bang, sau ñoù duøng coâng phu sö töû hoáng ñeå tieâu dieät boïn naøy, cöôùp ñoaït thanh ñao Ñoà Long laø hoaït caûnh dieãn taû haønh giaû Taï Toán seõ duøng phaùp Quaùn AÂm ñeå dieät tröø nhöõng taâm sôû. Sö töû hoáng chính laø phaùp Quaùn AÂm cuûa nhaø thieàn.
Treân Baêng Hoûa Ñaûo, Taï Toán ngaøy ñeâm mieät maøi vôùi choã bí aån cuûa thanh ñao Ñoà Long laø hình aûnh haønh giaû ñang vaät loän vôùi coâng aùn, phaùp moân thieàn ñoán ngoä cuûa nhaø Phaät. Duïng yù saâu saéc cuûa taùc giaû laø boá trí con hoûa haàu soáng caïnh Tröông Thuùy Sôn, Haân Toá Toá laø aùm chæ traïng thaùi taâm vaø yù cuûa haønh giaû luùc naøy coøn voïng ñoäng. Con hoûa haàu thay cho caùc chöõ Taâm Vieân YÙ Maõ trong giaùo lyù Phaät Ñaø. Trong khoaûng thôøi gian naøy, nhöõng haønh ñoäng baát thöôøng cuûa Taï Toán vôùi Haân Toá Toá laø aùm chæ haønh giaû ngoä ra YÙ laø ñaàu moái cuûa nhöõng khoå naõo cuûa cuoäc ñôøi cho neân haønh giaû môùi coù yù nghó dieät tröø noù.
Laàn cuoái cuøng, khi Taï Toán vöøa saép baét ñöôïc Haân Toá Toá thì tieáng khoùc chaøo ñôøi cuûa haøi nhi, ñöùa con cuûa Tröông Thuùy Sôn vaø Haân Toá Toá, ñaõ keùo haønh giaû trôû veà thöïc taïi. Ñoù laø phuùt giaây haønh giaû ngoä laïi baûn lai dieän muïc cuûa mình. Voâ Kî, teân cuûa ñöùa beù do Taï Toán ñaët sau naøy chính laø chaân taâm cuûa haønh giaû. Tieáng khoùc cuûa hai nhi laø tieáng noùi thaâm saâu cuûa chaân taâm baûn lai voâ nhaát vaät cuûa con ngöôøi. Ñaët teân cho ñöùa beù laø Voâ Kî, haønh giaû Taï Toán chöùng toû mình ñaõ ngoä raèng chaân taâm khoâng heà uùy kî baát cöù gì. Thaät vaäy, taâm chuùng sinh khoâng töø boû baát cöù gì khi tieáp xuùc ngoaïi giôùi, töø vieäc xaáu cho ñeán vieäc toát, thieän-aùc, phaûi-traùi... Saép xeáp cho Voâ Kî laø con nuoâi chöù khoâng phaûi con ruoät cuûa Taï Toán, Kim Dung muoán nhaán maïnh raèng thaân xaùc con ngöôøi chæ laø phöông tieän taïm bôï chöù khoâng phaûi laø choã thöôøng truï cuûa chaân taâm.
Sau khi ngoä ñöôïc baûn lai dieän muïc, haønh giaû baét ñaàu quaùn saùt nhöõng chuyeån bieán cuûa doøng taâm. Ñeå giuùp Voâ Kî ñoùng troïn vai troø cuûa mình, Kim Dung buoäc caëp ñaøo keùp Haân Toá Toá vaø Tröông Thuùy Sôn töï saùt ñeå chaám döùt trình dieãn sau khi hoaøn taát nhieäm vuï. Tröông Thuùy Sôn vaø Haân Toá Toá laø hình aûnh cuûa taâm taùnh con ngöôøi khi coøn nghieâng ngaõ veà moät trong hai cöïc ñoan cuûa khaùi nieäm theá gian thöôøng tình, toát-xaáu, phaûi-traùi, ñuùng-sai, chaùnh-taø... Chaân taâm Voâ Kî laø taâm baûn lai voâ nhaát vaät, ñöùng ngoaøi moïi bieân kieán cuûa theá giôùi qui öôùc.
Tröôùc khi ruùt lui vaøo haäu tröôøng, coâ ñaøo Haân Toá Toá coøn coá nhaén göûi vôùi chaân taâm Voâ Kî raèng ñaøn baø, töôïng tröng cho saéc töôùng, caøng ñeïp caøng mang laïi phieàn naõo. Ñaây laø söï thaät cuûa cuoäc ñôøi. Nhöõng neùt röïc rôû, huy hoaøng, quyeán ruõ cuûa vaät chaát chính laø ñaàu moái cuûa nhöõng heä luïy cuûa cuoäc ñôøi.

Voâ Kî bò Huyeàn Minh chöôûng laø daáu aán ñaàu tieân cuûa söï böøng saùng cuûa taùnh giaùc. Hai chöõ Huyeàn Minh laø ñeå noùi leân söï saùng suoát huyeàn dieäu cuûa chaân taâm. Vì chöa thaät söï giaûi thoaùt neân caùi yù nghó veà söï böøng saùng naøy cuõng chæ laø voïng töôûng, cho neân Tröông Tam Phong môùi truyeàn cho Voâ Kî phaàn Cöõu Döông chaân kinh maø mình ñaõ nghe ñöôïc luùc Giaùc Vieãn thieàn sö ngoài nhaåm ñoïc tröôùc khi vieân tòch.
Haønh giaû Taï Toán caøng ñi saâu vaøo thieàn ñònh, “chaân taâm Voâ Kî” caøng tieán gaàn ñeán trí giaùc cuûa chính mình qua vieäc Voâ Kî ñöôïc nhaø sö Vieân Chaân truyeàn cho phaàn Cöõu Döông chaân kinh maø Voâ Saéc thieàn sö nghe loùm ñöôïc luùc Giaùc Vieãn saép vieân tòch. Vieân Chaân laø teân khaùc cuûa Thaønh Khoân. Choã thaâm thuùy cuûa Kim Dung ôû ñaây laø taùc giaû chæ cho pheùp Voâ Kî ñöôïc tieáp xuùc Vieân Chaân qua moät böùc vaùch. Hai chöõ Vieân Chaân, theo vaên töï, coù nghóa laø söï thaät troøn ñaày, vieân maõn. Böùc vaùch ngaên ñoâi giöõa Voâ Kî vaø Vieân Chaân laø aùm chæ söï ngaên ngaïi giöõa taâm vaø trí giaùc vì luùc naøy haønh giaû chöa hoaøn toaøn chöùng ñaéc vieân maõn.
* * *
Ñeå taïo cô hoäi cho chaân taâm Voâ Kî tieán xa hôn treân con ñöôøng giaùc ngoä, Tröông Tam Phong nhôø nhaân vaät teân Thöôøng Ngoä Xuaân mang Voâ Kî ñeán Hoà Ñieäp Coác ñeå chöûa trò. Hai chöõ thöôøng ngoä trong teân cuûa nhaân vaät naøy laø ñeå noùi leân traïng thaùi cuûa taâm haønh giaû treân ñöôøng chöùng ngoä. Nhôø thöôøng ngoä cho neân taâm haønh giaû baét ñaàu vui veû thô thôùi nhö phong caûnh muøa xuaân. Ñoù laø yù nghóa maø taùc giaû gôûi gaám trong ba chöõ Thöôøng Ngoä Xuaân.
Taïi Hoà Ñieäp Coác, chaân taâm Voâ Kî ngoä ñöôïc phaùp baát nhò trong nhaø Phaät qua vieäc hoïc ñöôïc taát caû tinh tuùy cuûa döôïc tính cuõng nhö ñoäc tính cuûa vaïn vaät. Teân cuûa Hoà Ñieäp tieân sinh laø Hoà Thanh Ngöu, laø aùm chæ phaùp khoâng hai. Laõnh hoäi cuøng luùc caû hai coâng duïng cuûa döôïc tính coù nghóa laø chaân taâm con ngöôøi chöùa ñaày ñuû caùi xaáu cuõng nhö caùi toát cuûa cuoäc ñôøi. Laâu nay loøng ngöôøi ñieân ñaûo chæ vì nghieâng ngaõ veà moät trong hai bieân kieán cuûa yù nieäm. Khi naøo coâng phu thieàn ñònh thuaàn thuïc, taâm haønh giaû khoâng thieân vò beân naøo, seõ tuøy thuaän hoaøn caûnh maø öùng xöû. Ñaáy laø yù chæ cuûa phaùp khoâng hai. (Xem theâm chöông Phaùp Baát Nhò Moân trong Tieáng Loøng Cuûa Nguyeãn Du cuûa cuøng taùc giaû)
Hoaït caûnh ngöôøi vôï thöù naêm cuûa Haø Thaùi Xung bò ñau khoå vì noïc ñoäc cuûa raén laø hình aûnh nhöõng ñau khoå do söï ngu muoäi, chaáp thaân naøy laø mình. Con soá naêm maø Kim Dung ñaët ñeå cho coâ vôï beù cuûa Haø Thaùi Xung chính laø soá thöù naêm trong luïc caên: nhaõn, nhó, tó, thieät, thaân, vaø yù. Con ngöôøi chòu söï sai baûo cuûa loøng aùi duïc laø vì ngoä nhaän xaùc thaân naøy laø mình, luùc naøo cuõng tìm traêm phöông ngaøn keá ñeå thoûa maõn nhöõng ñoøi hoûi cuûa xaùc thaân. Do ñoù, Kim Dung môùi ñaïo dieãn cho coâ vôï thöù naêm cuûa Haø Thaùi Xung bò ñau khoå vì noïc raén ñoäc.
Ngoä ñöôïc tính baát nhò cuûa chaân taâm, Voâ Kî giaûi thoaùt coâ vôï thöù naêm cuûa Haø Thaùi Xung, töôïng tröng cho thaân, thoaùt khoûi nhöõng ñau khoå cuûa cuoäc ñôøi. Hoaït caûnh naøy aùm chæ haønh giaû baét ñaàu laøm chuû thaân caên.
* * *
Taïi gia trang cuûa Voõ Lieät, chaân taâm Voâ Kî thaáy ñöôïc tính caùch giaû doái taïm bôï cuûa xaùc thaân qua hoaït caûnh trang chuû nguïy taïo Taï Toán giaû ñeå duï Voâ Kî tieát loä choã ôû cuûa nghóa phuï. Ñaây laø caùch dieãn taû taâm thöùc cuûa haønh giaû ngoä ñöôïc tính caùch giaû doái, taïm bôï cuûa xaùc thaân töù ñaïi naøy, caùi maø kinh Laêng Nghieâm noùi raèng, taâm cuûa ngöôøi tu thieàn ra khoûi thaân, quay laïi nhìn thaáy ñöôïc caùi maët mình.
Ñeå giuùp haønh giaû thaêng tieán treân con ñöôøng tu taäp, Kim Dung ñaët ñeå Voâ Kî soáng ñôn ñoäc beân caïnh moät ao hoà giaù buoát. Nôi ñaây, haønh giaû hoïc ñöôïc toaøn boä Cöûu Döông Chaân Kinh, ñöôïc taùc giaû caát daáu caån thaän trong buïng cuûa moät con vöôïn giaø. Chaân kinh naèm trong buïng vöôïn coù nghóa laø Phaät phaùp chaúng qua cuõng chæ laø saûn phaåm cuûa taâm trí con ngöôøi. Con vöôïn ôû ñaây chính laø Taâm Vieân YÙ Maõ trong nhaø Phaät. Ñoaïn naøy coù choã voâ lyù laø con vöôïn naøy ñaõ soáng treân baûy, taùm möôi tuoåi vì khi Doaõn Khaéc Taây daáu chaân kinh trong buïng con vöôïn laø luùc Tröông Tam Phong chæ laø moät gaõ thieáu nieân. Nay Tröông chaân nhaân ñaõ hôn 90 tuoåi! Ñaây cuõng laø moät duïng yù aùm chæ raèng Phaät phaùp, xuaát phaùt töø nôi taâm töôûng con ngöôøi vaø ñaõ coù töø laâu xa veà tröôùc.
Thaønh töïu ñöôïc Cöûu Döông Chaân Kinh, haønh giaû baét ñaàu laøm chuû ñöôïc thaân caên qua vieäc Voâ Kî coù theå ñieàu ñoäng xöông coát co daõn tuøy theo yù muoán. Beân caïnh ñoù Cöûu Döông thaàn coâng laïi coù dieäu duïng laø phaûn chaán laïi nhöõng ñoäng löïc ñeán töø beân ngoaøi. Ñieàu naøy phuø hôïp vôùi tính phaûn chieáu maø khoâng löu giöõ cuûa chaân taâm, thöôøng ñöôïc chö vò thieàn ñöùc ví chaân taâm nhö laø taám göông; Hoà ñeán hieän Hoà, Haùn ñeán hieän Haùn.
Taïi Quang Minh ñænh, Voâ Kî hoïc theâm ñöôïc moân Caøn Khoân Ñaïi Na Di taâm phaùp. Vôùi voõ coâng naøy, Voâ Kî hoùa giaûi ñöôïc moïi aûnh höôûng ñeán töø beân ngoaøi. Caøn Khoân Ñaïi Na Di laø yù nghóa thaâm aùo cuûa giaùo lyù nhaø Phaät. Ñuùng vaäy, laø con ngöôøi khoâng ai coù theå ñöùng ngoaøi söï chi phoái cuûa ñònh luaät thieân nhieân, cuõng nhö sinh hoaït trong xaõ hoäi vì ñoù laø nghieäp. Do ñoù, ñaõ chöùng ngoä, chö vò thieàn ñöùc cuõng phaûi hoäi nhaäp vôùi xaõ hoäi, thaûn nhieân chaáp nhaän moïi nghieäp baùo, thieän cuõng nhö aùc; vaø cuõng phaûi thaûn nhieân buoâng boû ñeå cho vaïn phaùp ñi troïn chu kyø bieán dòch töï nhieân cuûa noù, nghóa laø moïi söï, moïi vaät cöù töï nhieân ñeán vaø töï nhieân ñi, khoâng ñöôïc troán traùnh maø cuõng khoâng ñöôïc chaáp giöõ. Khoâng coù gì laø cuûa ta, chôù neân chaáp giöõ ñeå trôû thaønh nghieäp chöôùng. Phaøm phu khoâng gì laø khoâng chaáp giöõ cho neân chuoác laáy khoå. Thöû quan saùt Voâ Kî xöû duïng moân coâng phu naøy môùi thaáy ñöôïc choã saâu saéc cuûa Kim Dung. Khi bò taán coâng, Voâ Kî khoâng laãn traùnh, vaãn tieáp nhaän nhöng sau ñoù laïi chuyeån löïc taán coâng ñoù höôùng veà phía khaùc. Ñoù laø dieäu duïng cuûa Caøn Khoân Ñaïi Na Di Taâm Phaùp, moät chaân lyù cuûa cuoäc ñôøi. Chaéc moïi ngöôøi ñeàu ñoàng yù raèng vuõ truï naøy laø moät doøng bieán dòch lieân tuïc. Do ñoù moãi vaät theå laø moät maéc xích khoâng theå thieáu trong caùi baùnh xe phaùp luaân naøy. Moãi maéc xích laø moät thaønh toá cuûa vaïn höõu vaø ñeàu laøm coâng vieäc trung gian cho nhau, phaûi tieáp nhaän nhöõng gì ñeán töø khaâu lieàn tröôùc, sau khi “tieâu hoùa” laïi phaûi, vaâng, laïi phaûi thaûi ra cho giai ñoaïn keá tieáp ñeå cho doøng bieán dòch cuûa vaïn höõu ñoùng troïn vai tuoàng voâ thöôøng cuûa mình.
Xin ñöôïc laïc ñeà moät tí nôi ñaây. Ngöôøi theá gian thöôøng traùnh neù chuyeän xaáu, saên tìm vieäc toát vaø quan troïng hôn caû laø khoâng chòu thaûi ra nhöõng nghieäp, duø toát hay xaáu. Ñöôïc tin vui, haû heâ xong, khoâng chòu buoâng boû; ñöôïc tin buoàn, ngöôøi yeâu phuï raõy chaúng haïn, khoâng chòu thaûi ra maø nhaát quyeát oâm giöõ trong loøng ñeå maø haän ñôøi! Neáu ñöôïc nhö Voâ Kî, duøng Caøn Khoân Ñaïi Na Di, buoâng thaûi nhöõng nghieäp chöôùng, maø khoâng ai traùnh khoûi, thì coõi ta baø naøy chính laø nieát baøn vaäy. Haõy trôû laïi vôùi Kim Dung.
Voâ Kî nhôø Tieåu Sieâu ñöa xuoáng hang saâu ñeå gaëp thaân xaùc cuûa Döông Phaù Thieân laø giai ñoaïn haønh giaû ngoä ñöôïc A Ñaø Na thöùc cuûa chính mình. Nhaân vaät Tieåu Sieâu, vôùi chieác xích saét nôi chaân, cuøng vôùi meï laø Tía Sam Long Vöông Kim Hoa Baø Baø ñoùng vai “tri kieán laø bònh” cuûa ngöôøi theá gian. Ñoù laø lyù do taïi sao moãi laàn Kim Hoa Baø Baø xuaát hieän laø ho suø suï vaø phaûi uoáng thuoác. Nhöõng voøng xích troùi buoäc chaân tay Tieåu Sieâu, con gaùi cuûa Kim Hoa Baø Baø laø hình aûnh cuûa söï troùi buoäc cuûa tri kieán. Nhaân vaät naøy, chæ muoán ñöôïc haàu haï Voâ Kî, vaø coá vaán chæ baûo Voâ Kî caùch öùng xöû trong nhieàu hoaøn caûnh khoù khaên cuõng nhö luùc xuoáng ñòa ñaïo nôi Quang Minh Ñænh laø dieãn taû kieán thöùc theá gian chæ laø nhöõng troùi buoäc. Vì theá, sau naøy Tieåu Sieâu phaûi nhôø Voâ Kî möôïn YÛ Thieân kieám cuûa Trieäu Minh ñeå chaët ñöùt nhöõng voøng xích oan nghieät, giuùp haønh giaû ñaït ñöôïc caùi maø nhaø Phaät goïi laø giaûi thoaùt tri kieán. Neân nhôù chæ coù YÛ Thieân kieám môùi cheùm ñöùt ñöôïc nhöõng voøng xích naøy, moïi khí giôùi khaùc ñeàu voâ hieäu löïc!
Sau khi chieán thaéng caùc anh huøng voõ laâm cuûa luïc ñaïi moân phaùi treân Quang Minh ñænh vaø cöùu thoaùt quaàn haøo nôi chuøa Vaïn Phaùp, Voâ Kî ñöôïc toân laøm minh chuû voõ laâm laø giai ñoaïn haønh giaû ñaõ laøm chuû ñöôïc luïc caên. Gioáng nhö Ñaøo Coác luïc tieân trong Tieáu Ngaïo Giang Hoà, saùu ñaïi moân phaùi trong Coâ Gaùi Ñoà Long laø töôïng tröng cho luïc caên cuûa con ngöôøi.
Chính sau khi leân ñeán ñænh Quang Minh cuûa Minh giaùo, taâm cuûa haønh giaû baét ñaàu saùng daàn qua vieäc Voâ Kî cheá phuïc ñöôïc Trieäu Minh. Coâ naøy nguyeân laø quaän chuùa Moâng Coå, teân laø Minh Minh; töï laáy teân Haùn laø Trieäu Minh. Duïng yù cuûa taùc giaû hieän ra quaù roõ qua teân cuûa giai nhaân naøy. Cõuõng nhö chöõ Nhaät ñöùng caïnh chöõ Nguyeät taïo thaønh chöõ Minh coù nghóa laø saùng; teân coâ ñaøo naøy coù chöõ Minh ñöùng caïnh chöõ Minh neân trôû thaønh Trieäu Minh, moät caùi saùng voâ löôïng, caùi maø nhaø Phaät goïi laø Voâ Löôïng Quang! Keå töø sau khi cheá phuïc quaàn haøo treân Quang Minh Ñænh, nhaân vaät Trieäu Minh baét ñaàu xuaát hieän vaø caøng luùc caøng gaén boù vôùi Voâ Kî. Ñaáy laø daáu hieäu cuûa tính giaùc baét ñaàu hieån loä trôû laïi khi haønh giaû tieán gaàn ñeán möùc chöùng ñaéc roát raùo.
Taïi Linh Xaø Ñaûo, Chu Chæ Nhöôïc, töôïng tröng cho caùi Ngaõ cuûa haønh giaû, ra tay cöôùp ñoaït thanh ñao Ñoà Long vaø YÛ Thieân kieám laø hoaït caûnh haønh giaû ñang ñi daàn vaøo choã roát raùo cuûa thieàn ñònh. Rôøi Linh Xaø Ñaûo, Taï Toán loït vaøo tay Thaønh Khoân trong loát nhaø sö Vieân Chaân. Nôi ñaây, cuoái cuøng Taï Toán loät ñöôïc maët naï Vieân Chaân, chieán thaéng ñöôïc ñòch thuû ñeå roát raùo laïi, haønh giaû hoaøn traû taát caû nhöõng tri kieán, kieán thöùc haáp thuï ñöôïc töø caùi trí löï Thaønh Khoân, cho Vieân Chaân. Theá laø thieàn sö Taï Toán ñaõ truùt boû hoaøn toaøn moïi kieán giaûi, thöïc söï giaûi thoaùt, töø thaân maïng, luïc caên cho ñeán tri kieán, ñeå trôû thaønh moät vò cao taêng ñaéc ñaïo.
Haønh giaû, cho ñeán luùc naøy môùi thöïc söï ñaït ñöôïc trí hueä Baùt Nhaõ, qua vieäc Voâ Kî daønh taát caû thôøi gian coøn laïi cuûa cuoäc ñôøi ñeå chæ toâ ñieåm loâng maøy cho aùi theâ Trieäu Minh. Taùc hôïp cho caû hai neân duyeân phu phuï coù nghóa laø töø nay taâm cuûa haønh giaû luoân luoân minh maãn. Theo thuaät ngöõ Phaät giaùo, Taï Toán ñaït ñöôïc trí Baùt Nhaõ roài vaäy.
* * *
Chuùng ta seõ tuaàn töï theo caùch boá cuïc cuûa taùc giaû ñeå khaùm phaù nhöõng aån yù maø Kim Dung muoán nhaén göûi.
Phaàn I:
Töø trang 7 ñeán trang 87, quyeån 1. Ñaây laø phaàn gôïi yù veà nhöõng giaùo lyù caên baûn cuûa Phaät giaùo.
1- Giai ñoaïn Quaùch Töôøng, cuøng Coân Luaân Tam Thaùnh ñaïi naùo Thieáu Laâm laø noùi veà dieäu duïng cuûa Phaät phaùp ñeå ñoái trò loøng tham, saân, si cuûa con ngöôøi. Coân Luaân Tam Thaùnh laø boùng daùng cuûa loøng tham, saân, si cuûa caùi Ngaõ Quaùch Töôøng, khi haønh giaû coøn trong voøng theá tuïc. Coân Luaân Tam Thaùnh bò thaày troø Giaùc Vieãn khuaát phuïc laø duïng yù cuûa taùc giaû muoân noùi raèng chæ coù Phaät phaùp môùi dieät tröø ñöôïc ba caùi ñoäc haïi naøy.
2- Sau khi chaïy thoaùt cuoäc truy baét cuûa taêng chuùng chuøa Thieáu Laâm, Giaùc Vieãn ñaïi sö, tröôùc khi vieân tòch, ñaõ nhaåm ñoïc laïi Cöõu Döông chaân kinh. Coù ba ngöôøi nghe ñöôïc boä kinh naøy. Ñoù laø Tröông Quaân Baûo, Quaùch Töôøng vaø Voâ Saéc thieàn sö. Hoaït caûnh naøy laø dieãn taû Chaân Taâm, coøn goïi laø Trí Giaùc, do voïng töôûng neân hieän thaønh ba töôùng: Phaùp, Ngaõ vaø Phaät hay Taâm. Tröông Tam Phong töôïng tröng cho Phaùp, Voâ Saéc thieàn sö chính laø Phaät hay Taâm vaø Quaùch Töôøng, nhö seõ bieát, ñoù laø caùi Ngaõ cuûa con ngöôøi.
Phaàn II. Töø trang 87, quyeån 1 ñeán cuoái truyeän laø giai ñoaïn ngöôøi Phaät töû haønh thieàn.
1- Haân Toá Toá cöôùp Ñoà Long ñao töø tay Dö Ñaïi Nham, tam ñeä töû cuûa Tröông Tam Phong laø aùm chæ söï phaùt taâm choïn con ñöôøng giaûi thoaùt theo Phaät giaùo.
2- Baïch Mi giaùo döông ñao laäp oai taïi Vöông Baøn Ñaûo laø hình aûnh haønh giaû Taï Toán quaùn chieáu nhöõng taâm sôû vaø quyeát taâm dieät tröø nhöõng taùnh haïnh xaáu xa; töø ñoù haønh giaû tìm nôi hoang vaéng ñeå vaøo thieàn.
3- Baêng Hoûa Ñaûo vôùi söï hieän dieän cuûa Taï Toán, Tröông Thuùy Sôn, Haân Toá Toá vaø con hoûa haàu laø giai ñoaïn haønh giaû ñang quaùn coâng aùn “Ñoà Long ñao”. Tröông Thuùy Sôn vaø Haân Toá Toá laø traïng thaùi taâm vaø yù cuûa haønh giaû luùc coøn nghieâng ngaõ hai beân; con hoûa haàu laø töôïng tröng cho söï laêng xaêng, voïng ñoäng cuûa tö töôûng con ngöôøi luùc coøn sô cô.
4- Tieáng khoùc cuûa haøi nhi, con cuûa Thuùy Sôn vaø Toá Toá, giuùp Taï Toán trôû laïi taâm taùnh bình thöôøng laø giaây phuùt haønh giaû ngoä laïi baûn lai dieän muïc.
5- Taï Toán keå laïi vieäc gieát Khoâng Kieán ñaïi sö ñeå mong tìm gaëp keû thuø nhöng Thaønh Khoân vaãn chöa xuaát hieän. Caùi cheát cuûa vò cao taêng naâày cho thaáy haønh giaû ñaõ vöôït qua ñöôïc caûnh giôùi “Khoâng Voâ Bieân Xöù” trong chín giai ñoaïn tu taäp thieàn ñònh. Ñaây vaãn chöa phaûi laø chöùng ñaéc roát raùo cho neân Taï Toán chæ môùi nhaän ra laø “trí hueä Thaønh Khoân” vaãn thöôøng hieän dieän vaø giuùp ñôû mình.
6- Thuùy Sôn, Toá Toá vaø Voâ Kî trôû laïi Trung Nguyeân, daãn ñeán caùi cheát cuûa cuoäc tình ngang traùi vaø Voâ Kî bò noäi thöông do Huyeàn Minh chöôûng laø aùm chæ chaân taâm cuûa haønh giaû ñang höôùng veà tính giaùc.
7- Khoaûng thôøi gian Voâ Kî trò bònh nôi Hoà Ñieäp Coác laø giai ñoaïn haønh giaû ngoä ñöôïc phaùp khoâng hai.
8- Voâ Kî trò bònh cho coâ vôï leõ thöù naêm cuûa Haø Thaùi Xung laø luùc haønh giaû laøm chuû ñöôïc thaân caên.
9- Chöùng kieán maøn Taï Toán giaû do gia ñình Voõ Lieät ñaïo dieãn laø luùc chaân taâm Voâ Kî thaáy ñöôïc söï giaû doái cuûa xaùc thaân.
10- Luyeän taäp thaønh thuïc Cöõu Döông Chaân Kinh laø luùc haønh giaû thaønh töïu chín baäc thieàn cuûa Phaät phaùp. Töø ñoù, Cöõu Döông thaàn coâng töï ñoäng phaûn öùng laïi nhöõng ngoaïi löïc xaâm phaïm thaân theå laø aùm chæ dieäu duïng cuûa taâm laø chæ phaûn chieáu laïi moïi traàn caûnh khi tieáp xuùc maø khoâng löu laïi daáu veát. Ñoù laø caùi maø nhaø thieàn goïi laø “Hoà ñeán hieän Hoà, Haùn ñeán hieän Haùn”.
11- Voâ Kî hoïc ñöôïc Caøn Khoân Ñaïi Na Di laø aùm chæ taâm haønh giaû khoâng töø choái cuõng nhö khoâng chaáp giöõ nhöõng bieán chuyeån cuûa vaïn phaùp.
12- Cheá ngöï ñöôïc anh huøng luïc ñaïi moân phaùi laø giai ñoaïn haønh giaû, laøm chuû ñöôïc luïc caên.
13- Giaû töø Quang Minh Ñænh, Voâ Kî gaëp Trieäu Minh laø hình aûnh taâm haønh giaû baét ñaàu minh maãn.
14- Taïi Voõ Ñang, Voâ Kî ñöôïc Tröông Tam Phong truyeàn thuï pho Thaùi Cöïc quyeàn laø aùm chæ taâm ñaït ñöôïc traïng thaùi voâ bieân xö.ù
15- Giaûi cöùu anh huøng voõ laâm taïi chuøa Vaïn Phaùp laø giai ñoaïn haønh giaû thoâng suoát ñöôïc vaïn phaùp.
16- Theo lôøi yeâu caàu cuûa Trieäu Minh, boû dôû cuoäc hoân nhaân vôùi Chu Chæ Nhöôïc laø söï saùng suoát cuûa chaân taâm, xa lìa yù thöùc chaáp ngaõ.
17- Lieân hieäp vôùi Chu Chæ Nhöôïc phaù theá lieân hoaøn cuûa Ñoä Naïn, Ñoä Kieáp vaø Ñoä AÙch laø phuùt giaây haønh giaû hoaøn toaøn giaûi thoaùt khoûi tam ñoäc tham, saân, si.
18- Taï Toán chieán thaéng Thaønh Khoân, trong boä aùo Vieân Chaân laø giaây phuùt haønh giaû thaáy ñöôïc toaøn theå taùnh giaùc cuûa chaân taâm. Moïi tri kieán ñeàu traû veà vôùi hö voâ. Taï Toán vaø Chu Chæ Nhöôïc nöông mình nôi cöûa thieàn laø hình aûnh cuoái cuøng cuûa moät nhaø sö, yeân phaän kieáp nhaân sinh trong söï töï taïi. Minh giaùo ñaùnh ñuoåi ñöôïc ngoaïi xaâm laø maøn phuï dieãn veà taâm traïng giaûi thoaùt cuûa ngöôøi tu só Phaät giaùo khi chöùng ngoä roát raùo.
19- Kim Hoa Baø Baø, Tieåu Sieâu laø nguï yù veà raèng tri kieán theá gian laø beänh vaø phaûi ñöôïc giaûi thoaùt.
20- Nhaän vaät Traàn Höõu Löôïng, Haân Ly v.v... tuy laø nhöõng nhaân vaät phuï nhöng cuõng mang taûi thaâm yù cuûa taùc giaû, seõ ñöôïc luaän giaûi trong moät chöông rieâng.
Mong raèng nhöõng gôïi yù beân treân ñuû laøm haønh trang ñeå khôûi haønh cuoäc phieâu löu vaøo theá giôùi taâm tö cuûa Taï Toán maø cuõng laø cuûa chính baûn thaân moãi con ngöôøi soáng theá giôùi daãy ñaày caïm baåy naøy.
Kính môøi ....