TAØI MEÄNH TÖÔNG ÑOÁ
Hai caâu nhaäp ñeà cuûa Ñoaïn Tröôøng Taân Thanh khieán ngöôøi sau gaùn cho taùc giaû chuû tröông thuyeát Taøi Meänh Töông Ñoá:
“Traêm naêm trong coõi ngöôøi ta,
(1) Chöõ Taøi chöõ Meänh kheùo laø gheùt nhau.”
Giôùi vaên hoïc lyù luaän raèng vì Thuùy Kieàu taøi saéc veïn toaøn neân phaûi chòu möôøi laêm naêm trôøi laän ñaän. E raèng göôïng eùp laém chaêng? Theo doõi cuoäc ñôøi troâi noåi cuûa giai nhaân, chuùng ta thaáy söï truaân chuyeân cuûa naøng khoâng phaûi vì taøi rieâng hay vì saéc ñeïp. Cöûa nguïc ñôøi Kieàu do naøng môû ra ñeå troøn chöõ hieáu. Thöù ñeán, chính taøi vaø saéc giuùp Kieàu bôùt khoå vaø vöôït qua ñöôïc nhieàu côn hoaïn naïn. * Neáu Kieàu khoâng gioûi vaên chöông thi phuù, laøm sao thoaùt ñöôïc traän ñoøn cuûa oâng quan tri phuû “ñieác khoâng sôï suùng ”:
“Khen raèng: ‘giaù lôïp thònh Ñöôøng, (1455)
Taøi naøy saéc aáy, nghìn vaøng chöa caân!
Thaät laø taøi töû giai nhaân,
Chaâu Traàn coøn coù Chaâu Traàn naøo hôn!
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Kíp truyeàn saém söûa leã coâng, (1465)
Kieäu hoa caát gioù, ñuoác hoàng ñieåm sao.’”
Theá laø nhôø vaøo taøi saéc, chaúng nhöõng thoaùt naïn roi voït maø cuoäc ñôøi caøng leân höông, ñöôïc quan tri phuû ñöùng ra chuû hoân hôïp thöùc hoùa cuoäc tình vôùi Thuùc lang.
* Neáu khoâng coù taøi thi phuù thaàn tình, bieát ñeán bao giôø môùi thoaùt khoûi söï ñaøy ñoïa cuûa Hoaïn Thö:
“Cuùi ñaàu quyø tröôùc saân hoa, (1895)
Thaân cung naøng môùi daâng qua moät tôø.
Dieän tieàn trình vôùi tieåu thô,
Thoaït xem döôøng coù ngaån ngô chuùt tình.
Lieàn tay trao laïi Thuùc sinh,
Raèng: ‘Taøi neân troïng maø tình neân thöông!’” (1900)
* Moät laàn nöõa, taøi saéc giuùp ñôøi Kieàu leân vai meänh phuï phu nhaân, ra vaøo tieàn hoâ haäu uûng treân naêm naêm trôøi trong doanh traïi Töø Haûi:
“Qua chôi nghe tieáng naøng Kieàu, (2175)
Taám loøng nhi nöõ cuõng xieâu anh huøng.”
* Cuoái cuøng neáu khoâng laø ngöôøi taøi saéc, laøm sao ñöôïc haàu röôïu quan toång ñoác hoï Hoà, nhôø ñoù maø thoaùt naïn tru di tam toäc vì toäi phaûn loaïn:
“Bieát Töø laø ñaáng anh huøng, (2455)
Bieát naøng cuõng döï trung quaân luaän baøn.”
* Moät chi tieát khaùc khoâng keùm quan troïng trong vieäc xaây döïng thuyeát Taøi Meänh Töông Ñoá. Goïi laø moät chuû thuyeát khi coù ít nhaát laø tính caùch khaùch quan vaø toång quaùt. Trong Ñoaïn Tröôøng Taân Thanh, söï töông khaéc giöõa taøi vaø meänh chæ aùp ñaët cho Thuùy Kieàu, maø khoâng xaõy ra cho nhöõng nhaân vaät khaùc. Ñieån hình laø anh chaøng Kim Troïng:
“Nguyeân ngöôøi quanh quaát ñaâu xa,
Hoï Kim teân Troïng voán nhaø traâm anh.
Neàn phuù haäu, baäc taøi danh,
Vaên chöông neát ñaát thoâng minh tính trôøi. (150)
Phong tö taøi maïo tuyeät vôøi,
Vaøo trong phong nhaõ, ra ngoaøi haøo hoa.”
Moät nam nhi ñöôïc nhö Kim Troïng, quaû thaät theá gian naøy khoù kieám ñöôïc ngöôøi thöù hai. Phong tö tuyeät vôøi nhö theá nhöng maïng cuûa chaøng Kim laïi toát soá khoâng ai baèng. Tuoåi thô ñöôïc nuoâng chieàu, aên hoïc tôùi nôi tôùi choán, chung quanh luùc naøo cuõng coù vaøi thaèng con con phuïc dòch, lôùn leân thi cöû ñoå ñaït, ñöôøng coâng danh hoaïn loä thaêng tieán trôn tru, toát ñeïp; chaúng nhöõng theá cung phu theâ laïi ñöôïc ñaéc quaù möùc, cöôùi caû hai chò em saéc nöôùc höông trôøi. Thieát töôûng, Kim Troïng ñöôïc ñôøi öu ñaõi quaù möùc bình thöôøng. Vaäy, thuyeát Taøi Meänh Töông Ñoá chæ aùp ñaët rieâng cho Thuùy Kieàu, hoaëc chæ ñoäc quyeàn cho phaän hoàng quaàn vaø neù sôï boïn maøy raâu?
Do ñoù, neáu chæ caên cöù vaøo taøi saéc hieám coù vaø vaän meänh quaù ñen baïc cuûa Thuùy Kieàu ñeå keát luaän taùc giaû ñeà ra thuyeát Taøi Meänh Töông Ñoá maø queân ñi nhöõng chi tieát vöøa neâu, e raèng khoâng ñuùng vôùi nhöõng gì Toá Nhö tieân sinh muoán göûi gaám beân sau Ñoaïn Tröôøng Taân Thanh? Neáu chæ döïa vaøo caâu trôøi xanh quen thoùi maù hoàng ñaùnh ghen ñeå haäu thuaãn laäp luaän treân, quaû laø raát göôïng eùp. Hôn theá nöõa, nhöõng ñieàu vöøa keå cho thaáy taøi saéc cuûa Kieàu mang laïi haäu quaû traùi ngöôïc vôùi thuyeát naøy. Vaän meänh ñôøi Kieàu chaúng nhöõng bôùt gian truaân vaø bôùt khoå ñau nhôø ôû saéc ñeïp khuynh thaønh vaø taøi trí phi thöôøng, maø coøn ñöôïc thaêng hoa. Chaúng leõ Toá Nhö laïi maâu thuaãn vôùi chính mình?
Toùm laïi, theo Ñaïi Phong Phaùp, noäi dung Ñoaïn Tröôøng Taân Thanh khoâng phaûi ñeå thuyeát minh veà Taøi Meänh Töông Ñoá. Hai chöõ gheùt nhau cho thaáy taøi ñoái nghòch vôùi meänh. Nay, sau khi ñi saâu vaøo Ñoaïn Tröôøng Taân Thanh vaø khaùm phaù kho giaùo lyù nhaø Phaät, chaéc chuùng ta ñaõ nhaän ra phaùp baát nhò nôi taøi vaø meänh. YÙ nieäm con ngöôøi khi chöa ngoä ñaïo giaûi thoaùt, moãi khi khôûi leân seõ rôùt beân naøy hay rôi beân kia: aâm hay döông, ñuùng hay sai, thöông hay gheùt, saéc vôùi khoâng. Ñoù laø voøng sinh töû luaân hoài nôi coõi ngöôøi. Sau khi ñaït ñaïo thieàn, Taâm haønh giaû khoâng coøn nghieâng ngaõ beân naøo, ñöôïc nguïy trang heát söùc thaàn tình qua caâu:
“Coù ñaâu thieân vò ngöôøi naøo,” (3245)
Vì raèng: “Chöõ taøi chöõ meänh doài daøo caû hai.”
Tính chaát doài daøo caû hai coù nghóa laø baèng nhau, gioáng nhau, khoâng beân naøo hôn beân naøo. Noùi roõ ra, taøi chính laø meänh vaø meänh chaúng khaùc taøi. Ñoù laø moät hình thöùc khaùc cuûa saéc töùc thò khoâng, khoâng töùc thò saéc vaäy.
Tröôùc khi ñi vaøo caâu keát luaän ñoäc ñaùo, thieàn sö coøn daïy doã cho nhöõng ai coøn laïc loõng trong röøng voâ minh, chôù ñeå kieán thöùc bieán thaønh goâng cuøm:
“Coù taøi maø caäy chi taøi,
Chöõ taøi lieàn vôùi chöõ tai moät vaàn.” (3248)
Neáu chaáp giöõ vaøo nhöõng sôû ñaéc ñeå coi ñoù laø taøi thì ngay luùc ñoù coõi ñòa nguïc hieän ra töùc khaéc vì Taâm khoâng coøn ung dung töï taïi maø luoân luoân töï coät mình vaøo nhöõng kieán thöùc naøy ñeå hun ñuùc caùi ngaõ leân taän trôøi xanh. Noùi theá khoâng coù nghóa laø ngöôøi Phaät töû khoâng neân hoïc hoûi kieán thöùc theá gian. Vaán ñeà laø thaáy ñöôïc taùnh coá chaáp, ñöøng maéc vaøo noù thì cöù thoûng tay vaøo chôï maø hoäi nhaäp vôùi ñôøi.
Laøm ngöôøi laø traû nghieäp nhöng laø caùi nghieäp may nhöùt trong saùu coõi vì chæ coù coõi ngöôøi môùi hoäi ñuû ñieàu kieän thuaän lôïi tu ñaïo giaûi thoaùt. Theá neân, haõy vui veû nhaän laáy nghieäp ñeå traû nôï ñôøi, ñöøng maõi lo traùch cöù oâng thieân:
“Ñaõ mang laáy nghieäp vaøo thaân,
“Cuõng ñöøng traùch laãn trôøi gaàn trôøi xa.” (3250)
Vaø cuoái cuøng, thieàn sö ñaønh phaûi noùi traéng ra aån yù cuûa mình ñeå may ra trong ñaùm haäu sinh coù keû naøo ñoù kheùo dö nöôùc maét khoùc ngöôøi ñôøi xöa:
“Thieän caên ôû taïi loøng ta,
Chöõ TAÂM kia môùi baèng ba chöõ Taøi.” (3252)
Sau khi daøi doøng vaên töï thuyeát moät baøi phaùp ñeå ñôøi, thieàn sö Nguyeãn Du, noi göông chö baäc coå ñöùc:
“Lôøi queâ chaép nhaët doâng daøi,
Mua vui cuõng ñöôïc moät vaøi troáng canh.” !!! (3254)
Löu laïi haäu theá moät taùc phaåm vöôït thôøi gian, moät pho phaùp baûo voâ giaù, laïi coi laø söï goùp nhaët nhöõng lôøi leõ queâ muøa ñeå mua vui trong choác laùt; thöû hoûi, theá gian naøy, maáy ai coù ñöôïc moät keát luaän tuyeät vôøi vaø phi thöôøng nhö vaäy?